Od błyskotliwej kariery do grabieży nazwiska i mienia – tak po krótce można by opisać historię najsłynniejszej polskiej fabryki czekolady. To również pasjonująca opowieść o ludziach z wizją i ogromną pasją, którzy wyprzedzali swoje czasy.

Historia fabryki Wedel i jej założycieli to idealny materiał na hollywoodzką superprodukcję. Nie brakuje w niej emocjonujących momentów oraz nagłych zwrotów akcji. Główni bohaterowie reprezentujący trzy pokolenia to przedsiębiorcy, którzy do dziś mogą stanowić wzór tego,  jak skutecznie rozwinąć biznes. To także ludzie nieugięci i gotowi nieść pomoc innym w najbardziej ekstremalnych okolicznościach.

Słodki początek

Wszystko zaczęło się ok. 1845 roku. Wtedy w Warszawie pojawił się młody Karol Ernest Henryk Wedel, cukiernik z Berlina. Nie potrzebował dużo czasu, żeby rozsmakować mieszkańców stolicy w produkowanych przez siebie słodkościach. Początkowo prowadził działalność ze wspólnikiem Karolem Grohnertem w lokalu przy ul. Piwnej 12. Jednak ambicja sprawiła, że Wedel dość szybko się usamodzielnił. W 1851 roku otworzył własną fabrykę czekolady przy ul. Miodowej. Jeśli ktoś myśli, że był to ryzykowny krok, jest w wielkim błędzie. Wedel miał asa w rękawie, który dawał mu przewagę nad konkurencją. Przygotowywał bowiem ciasta na bazie receptur, które dotąd w Polsce były całkowicie nieznane. Nowe smaki przyciągały klientów. Karol Wedel miał również zmysł marketingowca. Wiedział, że nawet najlepszy produkt wymaga odpowiedniej medialnej oprawy. Dlatego przeznaczał niemałe środki na reklamy w lokalnej prasie. Zdawał sobie również sprawę, że rozwój firmy wymaga inwestycji, dlatego sprowadzał z zagranicy najnowocześniejsze maszyny, np. do walcowania masy słodowej. Prawdziwym hitem okazała się jednak płynna czekolada serwowana w firmowych pijalniach.

W 1865 roku senior postanowił przekazać kierowanie biznesem swojemu synowi Emilowi Albertowi Fryderykowi, który sporo podróżował po świecie, podglądając branżowe ciekawostki. Zakład dostał od ojca… w prezencie ślubnym. Trzeba przyznać, że był to hojny dar. Jednak junior postanowił dobrze go wykorzystać. Nie spoczął na laurach i zabrał się do pracy. Rozrastającą się fabrykę przeniósł na ulicę Szpitalną i zaczął produkcję nowych smakołyków, m.in. czekolady w tabliczce.

Nic dziwnego, że szybko doczekał się naśladowców. Można tylko sobie wyobrazić, w jaką wpadł furię, kiedy odkrył podróbki swoich produktów. Również i w tym wypadku wykazał się wielką zapobiegliwością i wynalazł patent, jak nie dać się wykorzystać podstępnej konkurencji. Każdy produkt był sygnowany jego charakterystycznym podpisem, który do dziś widnieje na opakowaniach.

Ostatni Wedel

Interes świetnie prosperował, a do przejęcia rodzinnej schedy przygotowywał się następny z rodu – Jan, syn Emila. Po przodkach odziedziczył talent cukierniczy i zmysł do zarządzania. Trzeba przyznać, że zanim objął stery, musiał przejść prawdziwą szkołę życia. Pracował na wszystkich stanowiskach w fabryce, żeby poznać każdy szczegół związany z jej funkcjonowaniem. Nauka nie poszła w las. Marka rozwijała się w imponującym tempie. W 1927 roku Emil nakłonił rodzinę do budowy nowej siedziby przy ul. Zamoyskiego na Pradze. Pełnoprawnym właścicielem fabryk został w 1932 roku. Wtedy też firma została przekształcona w spółkę i rozpoczęła sprzedaż akcji. Rodzina oczywiście przezornie zatrzymała pakiet większościowy, aby żaden inny udziałowiec nie miał wpływu na losy przedsiębiorstwa.

Młody zarządca prężnie rozwijał sieć dystrybucji. Sklepy firmowe powstawały w kolejnych polskich miastach, rozpoczęto eksport za granicę. Janowi nie brakowało odwagi i wyobraźni. W 1936 roku nabył samolot typu RDW-13, który dostarczał asortyment do Europy i flotę samochodów do rozwożenia towaru. Stworzył też przepis na biszkopty i ptasie mleczko, które podbiło podniebienia klientów. Wprowadził nowe praktyczne opakowania. Cechowała go też niezwykła dalekowzroczność: część zysków konsekwentnie przeznaczał na dalszą modernizację zakładów.

Jan Wedel był też wyjątkowym szefem. Oferował swoim pracownikom pakiet socjalny, o którym dziś trudno marzyć nawet w najbardziej hojnej korporacji. Mieli oni zapewnioną opiekę medyczną, refundowane wczasy, świąteczne premie, coroczną 10% podwyżkę, a ich dzieci żłobki i przedszkola. Działała zakładowa orkiestra, klub sportowy, kółko dramatyczne. Co więcej, Wedel pomagał spełnić swoim podwładnym marzenie o własnych czterech kątach. Udzielał im bardzo korzystnych pożyczek na budowę domów. Angażował się również w działalność charytatywną, wspierając, m.in. ośrodki opiekuńcze dla młodocianych.

Pasmo sukcesów przerwała wojna. Również w tak trudnych okolicznościach Jan potrafił wykazać się empatią, dość rzadko spotykaną w przypadku ówczesnych bogaczy, a także ogromną odwagą. Po wkroczeniu Niemców, rozdawał mieszkańcom zapasy żywności, wypiekał pieczywo dla najuboższych, wspierał działalność konspiracyjną, wykupował ludzi z obozów koncentracyjnych. W fabryce prowadzono też tajne lekcje w języku polskim. Na swoich ziemiach wydzielił pracownikom działki, na których mogli uprawiać warzywa. Gestapo naciskało, aby zarejestrował się na Volksliście, ale on z uporem odmawiał. W odwecie zarekwirowano część jego majątku.

Trudne powojenne czasy

Zakład przetrwał burzliwe czasy, ale nie obyło się bez strat. Budynki częściowo zostały zniszczone podczas bombardowań. Hitlerowcy rozgrabili też specjalistyczne maszyny i zapasy. Z pewnością Wedel ze swoimi umiejętnościami menadżerskimi, poradziłby sobie z tymi trudnościami, jednak na jego drodze pojawiła się przeszkoda nie do pokonania – nowa komunistyczna władza, która brzydziła się tym, co prywatne. A że wszystko w tamtych czasach musiało być wspólne, Jana poproszono o fachową radę, jak prowadzić cukierniczy interes, następnie podziękowano za dotychczasowy wkład w budowę marki, a firmę w 1949 roku znacjonalizowano. Sam Jan miał całkowity zakaz wstępu na teren nieruchomości. Nie miał gdzie mieszkać. W końcu kąt w kamienicy przy ul. Szpitalnej ofiarował mu dawny stróż.

Dysydenci nie zadowolili się wyłącznie majątkiem. Uznali, że mogą również pożyczyć popularne nazwisko założycieli i tak oto powstała nazwa: – Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. 22 lipca – d. E. Wedel.

Dzięki wieloletniej tradycji fabryka radziła sobie całkiem nieźle i sukcesywnie zwiększała produkcję. Jej specjały były sprzedawane w wielu krajach, m.in. w Afryce i na Bliskim Wschodzie. W Płońsku wybudowano fabrykę pieczywa cukierniczego. Sytuacja zmieniła się w latach 80-tych. Decyzje rządzących dotyczące gospodarki skończyły się klapą. Kraj był coraz bardziej zadłużony i nie było pieniędzy na zakup dość kosztownych surowców potrzebnych do wyrabiania czekolady. W 1983 roku na chwilę zaprzestano jej produkcji. Ostatecznie udało się wyjść z tego kryzysu, ale lata świetności minęły.

Wedel w III RP

W 1989 roku historia zatoczyła koło i zakład postanowiono sprywatyzować. Pierwszym nabywcą była PepsiCo. Na początku lat 90. spadkobiercy wytoczyli jej sprawę o bezprawne wykorzystywanie nazwiska w nazwie firmy. Od najwyższych urzędników usłyszeli, że nie mają wielkich szans na wygraną. Stało się jednak inaczej: wywalczyli odszkodowanie, którego suma do dziś pozostaje tajemnicą.

PepsiCo nie bardzo angażowało się w rozwój fabryki, było bowiem zainteresowane wąskim obszarem jej działalności, jakim są przekąski słone. Ostatecznie została podzielona na części i sprzedana nowym nabywcom. Każdy wziął swój kawałek tortu. Cukierki dostała fińska korporacja Leaf, ciastka Danone, a czekoladę Cadbury Schweppes. Tą ostatnią z kolei przejął większy gracz Kraft Foods. Wtedy zaprotestowała Komisja Europejska, bo to oznaczałoby monopol marki w tym sektorze w Polsce. W efekcie Wedel trafił w ręce Japończyków, a konkretnie LOTTE Group. Zachowali najbardziej znane słodkości, które nadal zachwycają swoim smakiem. Niestety, na internetowej stronie marki na próżno szukać jakiejkolwiek wzmianki o rodzie założycieli.

Podobny los jak Wedel podzieliło wielu przedwojennych właścicieli fabryk, np. specjalizujący się w chemii Adolf Gąsecki i Synowie, produkujący platery bracia Henneberg czy wytwórnia wyłączników elektrycznych Kazimierza Szpotańskiego.

Zastanawiacie się, co działo się z pierwotnym właścicielem, którego nazwisko nadal jest siłą napędową promocji? Podobno do końca życia czyli do 1960 roku godzinami przesiadywał w Parku Skaryszewskim, spoglądając na dzieło swojego życia. W 2004 roku utworzono tam aleję imienia jego ojca – Emila Wedla. To świetne miejsce, żeby przystanąć i oddać się refleksji jak gorzki bywa smak sukcesu i jak z klasą przyjąć nawet najbardziej dotkliwą porażkę.

Autor: Marta Bełza

W czasach, gdy zasady klasycznej męskiej elegancji uległy rozluźnieniu, trudno jest mówić o błędach ubraniowych. Biorąc pod uwagę, że dzisiaj albo każdy ma swój własny styl, albo nie przykłada do niego większej uwagi, komentowanie czyjegoś ubioru według zbioru pewnych reguł (zazwyczaj mających swoje lata), może wydawać się nie na miejscu. Nie można jednak zapomnieć o starym przysłowiu: “jak cię widzą, tak cię piszą”, a prawda jest taka, że znając podstawy i umiejętnie nimi operując można zrobić wrażenie na ludziach w każdej sytuacji. Oto 10 najczęstszych błędów ubraniowych!

BŁĘDY WYNIKAJĄCE Z BRAKU UWAGI

ZA DŁUGIE NOGAWKI

Każdy z pewnością słyszał, że nogawka musi sięgać do połowy obcasa. W tych słowach jest wiele prawdy, jednak tylko jeżeli mamy na myśli naprawdę szeroką nogawkę. Przy wąskiej (czyli takiej, jakie modne są teraz – około 20 centymetrów średnicy) zacznie nam się tworzyć nieestetyczna harmonijka skracająca sylwetkę, a gwarantuję, że prawdopodobnie i tak nie dosięgnie ona obcasa. Po prostu nogawka zatrzyma się na bucie.

Nogawka w przypadku bardzo wąskich spodni powinna jedynie delikatnie opadać na but, przy trochę szerszych powinno tworzyć się jedno załamanie nad butem. Prosta linia spodni optycznie wydłuża sylwetkę i z pewnością wygląda bardziej estetycznie niż piętrzące się fałdy materiału nad butem.

ZA DUŻE ROZMIARY

Mężczyźni zwykle nie przywiązują wagi do dobrania odpowiedniego rozmiaru czy to koszuli, czy marynarki. Należy pamiętać, że “dopasowany” wcale nie musi oznaczać “opięty” – chodzi o to, aby ubranie dodatkowo nie pogrubiało sylwetki, żeby pozostawiało pewną ilość luzu i nie krępowało ruchów. Oczywiście marynarka nigdy nie będzie tak komfortowa jak bluza z kapturem, nie oznacza to jednak, że mężczyzna ma się w niej czuć jak w zbroi.

Nawet w ubraniach, które nie są “slim-fit”, można wyglądać bardzo dobrze – wystarczy tylko pamiętać o tym, żeby nie kupować rozmiaru większego “na siłę”. Trzeba zwrócić uwagę na szerokość ramion (ubranie musi leżeć naturalnie), która jest kluczowa w przypadku każdego elementu garderoby – czy to marynarki, koszuli, czy nawet zwykłego T-shirtu. Jeżeli z nią będzie wszystko w porządku, nawet szersze ubranie będzie wyglądać dobrze.

ZA KRÓTKIE SKARPETKI

Podobno łydka jest najbardziej aseksualną częścią męskiego ciała. Pokazywanie jej spod długiej nogawki na pewno nie wygląda dobrze – pomiędzy warstwami materiału pojawia się cielista przerwa, która momentalnie zwraca uwagę, szczególnie w przypadku założenia nogi na nogę. Kiedyś skarpetki sięgały pod kolano, później do połowy łydki, jednak taka długość nie jest koniecznie wymagana. Należy pamiętać o dobrej jakości ściągaczu, który utrzyma skarpetkę na danej wysokości.

Prawdopodobnie wszyscy słyszeli o tym, że dobieranie białych skarpetek do czarnego garnituru jest uznawane za “faux pas” – ten kolor po prostu tam nie pasuje. To samo dzieje się w przypadku odkrytego kawałka nogi – coś tam po prostu nie pasuje, i dlatego zwraca to taką uwagę. Warto o tym pamiętać w trakcie dobierania skarpetek – lepiej zainwestować w nie nieco więcej i mieć pewność, że ściągacz jest wysokiej jakości.

PLECAK DO GARNITURU

Tak, to jest wygodne. Plecak został zaprojektowany tak, aby jak najmniej przeszkadzał, i aby jak najwięcej można było w nim przetransportować. Niestety odkształca on ramiona marynarki, a sam jego ciężar sprawia, że plecy zauważalnie się gniotą. W przypadku eleganckiego ubrania trzeba pogodzić się z koniecznością noszenia torby, najlepiej z uchwytem. Torba na ramię stylistycznie będzie wyglądać bardzo ładnie, pozostaje jedynie problem ramienia.

Plecaki są również w znakomitej większości przypadków sportowe, co oczywiście kłóci się z koncepcją garnituru jako ubrania formalnego i eleganckiego. Powoli w ofertach niektórych marek pojawiają się plecaki wykonane ze skóry, które są bardziej eleganckie – prawda jest jednak taka, że i tak nic nie zastąpi dobrej, skórzanej torby.

MUCHA LUB KRAWAT WIĄZANY FABRYCZNIE

Wielu nawet nie zwraca na to uwagi, ale żaden poważny mężczyzna nie pojawi się na ważnym wydarzeniu w fabrycznie zawiązanej muszce lub krawacie. Wyglądają one sztucznie i tandetnie, a do tego pokazują, że właściciel nie poświęcił nawet chwili czasu, aby zadbać o swój nienaganny wygląd. Owszem, takie rozwiązanie może być wygodne, lecz nie wpływa dobrze nie tylko na stylizację. Ktoś, kto się nie zna, nawet nie zwróci uwagi na to, co znajduje się pod szyją, ale ktoś z opanowanymi podstawami klasycznej elegancji od razu wyrobi sobie pewną, prawdopodobnie niezbyt pochlebną, opinię.

Sprawa wygląda podobnie z krawatem, który został zawiązany raz, i po każdym założeniu lądował na wieszaku w szafie bez rozwiązywania. Nie dość, że z czasem zacznie on wyglądać niechlujnie – materiał będzie się luzował i “rozjeżdżał” w niektórych miejscach, to na dodatek taki sposób przechowywania krawata nie wpływa dobrze na samą tkaninę, powodując bardzo trudne do usunięcia zagniecenia. Technika wiązania krawata jest na tyle prosta, że żaden mężczyzna nie powinien uciekać od tej odpowiedzialności. To jak nauka o rozpalaniu ogniska, tyle że w klasycznej męskiej elegancji – każdy facet musi to umieć.

BŁĘDY WYNIKAJĄCE Z NIEZNAJOMOŚCI ZASAD

ŹLE ZAPIĘTE GUZIKI

W przypadku marynarki, która ma dwa guziki, zapina się tylko górny guzik. Kiedy marynarka ma trzy guziki, zapina się środkowy, lecz można też zapiąć górny. Zasada jest prosta: dolny guzik zawsze powinien pozostać odpięty. Pozwala to na swobodną pracę marynarki, która znacznie lepiej się układa, kiedy nie trzyma jej dodatkowy guzik. Marynarki dwurzędowe można zapinać i na jeden, i na dwa guziki.

Wynika to z samej konstrukcji marynarki – nawet kiedyś, aby zapewnić większą swobodę w trakcie chodzenia czy jazdy konno, odpinano dolny guzik. Nie tylko wygląda to znacznie lepiej, ale jest również bardzo funkcjonalne i w połączeniu z rozcięciami z tyłu pozwala na eleganckie włożenie rąk do kieszeni bez obawy, że marynarka “podjedzie” do góry.

Więcej o zapianiu marynarki znajdziecie tutaj.

KRÓTKI RĘKAW KOSZULI DO MARYNARKI

Długość rękawa marynarki jest zawsze dobierana pod rękaw koszuli. Mankiet powinien wystawać na około centymetr, aby wizualnie wydłużyć rękę, co przekłada się na wydłużenie i wyszczuplenie całej sylwetki. Jeżeli rękaw koszuli nie wystaje spod rękawa marynarki, można  przyjąć, że ich długość jest źle dobrana. Albo mężczyzna nie wie, jaki nosi rozmiar, i kupił marynarkę o rozmiar za dużą lub, co gorsza, nosi koszulę z krótkim rękawem!

Koszule z krótkim rękawem z pewnością nie są eleganckie. Dopuszczalne w zasadzie jedynie wtedy, kiedy są wykonane z niezwykle nieformalnych tkanin, nadają się jedynie do noszenia w cieplejsze dni. Wersja formalna koszuli z krótkim rękawem jest paradoksem – “elegancko, ale niekoniecznie”. Trzeba pamiętać, że koszula była kiedyś elementem bielizny, więc nie powinna odsłaniać aż tyle ciała. Tym bardziej, że marynarka często ląduje na krzesłach i wtedy bardziej estetycznie wygląda podwinięty długi rękaw – ładnie oplata ramię i nie powiewa jak chorągiewka na wietrze. Podwinięcie rękawa koszuli to również sygnał, że mężczyzna zna zasady, ale wie, na co może sobie pozwolić. I kiedy założy z powrotem marynarkę, mankiet jego koszuli znajdzie się na swoim miejscu.

KOSZULA NA SPINKI BEZ KRAWATA

Koszula, w której mankiety są zapinane na spinki, jest bardzo elegancka. Spinki same w sobie są jedyną (obok zegarków) biżuterią męską akceptowalną w zasadzie w każdym gronie – a jak wiemy, noszenie biżuterii w takim stylu wymaga odpowiedniej powagi. Założenie koszuli ze spinkami, ale bez krawata, wysyła sprzeczne sygnały: z jednej strony “patrzcie, jaki jestem elegancki”, ale z drugiej “hej, ja wcale nie chciałem zakładać garnituru” – wątpię, aby noszącemu właśnie o to chodziło.

Są oczywiście spinki mniej formalne, tak jak i zresztą koszule z mankietami francuskimi wykonane z bardziej “codziennych” tkanin – jest to jednak zabawa dla wtajemniczonych, gdyż dopiero po poznaniu odpowiednich zasad i wdrożeniu ich w życie, można rozpocząć mozolną naukę ich łamania. Za pierwszym razem pewnie nie wyjdzie dobrze, za dziesiątym też – ale bez prób nie osiągnie się sukcesu.

BUTY NIEODPOWIEDNIE DO OKAZJI

Buty, ze względu na swoją budowę, różnią się stopniem formalności. Wśród najpopularniejszych fasonów obuwia najbardziej formalne są oxfordy, w których obłożyny są wszyte pod przyszwę i jeżeli są w męskiej szafie buty, które powinno się kupić jako pierwsze, to z pewnością są to właśnie te. Mężczyzna może w nich iść na egzamin, na rozmowę kwalifikacyjną, może w nich chodzić jako manager lub kierownik działu, wreszcie nawet do ślubu i żaden znawca nie będzie miał się do czego przyczepić.

Problem pojawia się wtedy, kiedy nie umie się “stopniować obuwia”, przez co na nogach lądują buty nie nadające się na daną okazję. Nie stanie się wielka tragedia, kiedy będą to buty z otwartą przyszwą, zamiast z zamkniętą – gorzej jednak, jeżeli zrezygnuje się z czerni,a  pójdzie w brąz, “ponieważ tak się teraz nosi”. Brąz jest kolorem dziennym, a jeżeli spojrzymy przez pryzmat historii, to można nawet rzec, że wiejskim – z tego względu nie nadaje się na wieczorowe okazje formalne. A to dopiero jeden przykład złego dopasowania kolorów.

Wśród młodzieży swego czasu panowała moda na noszenie sportowego obuwia do garniturów. Może to wyglądać dobrze – jednak w 90% procentach przypadków tylko u ludzi, którzy znają się na modzie. Doskonale wiedzą, że łamią zasady, dzięki czemu wyglądają naturalnie, w przeciwieństwie do młodych, często niedoświadczonych ludzi, wymyślających stylizacje na poczekaniu tylko po to, aby odformalizować garnitur. W niektórych sytuacjach nie ma co kombinować i należy pójść po linii najmniejszego oporu – tej klasycznej i ponadczasowej.

CZERŃ WCALE NIE JEST NAJBARDZIEJ UNIWERSALNA

Ten temat pojawił się już prawdopodobnie na wszystkich blogach o modzie. Czerń jest kolorem wieczorowym i świetnie wygląda w sztucznym świetle, jednak nie jest w stanie pokonać granatu w bitwie stoczonej przy świetle dziennym. Jeżeli poszukujemy pierwszego, najbardziej uniwersalnego garnituru, kolorystycznie musi być to albo granat, albo ciemny grafit.

Te dwa kolory świetnie sprawdzą się w sytuacjach dziennych i nie będą odstawały przy świetle sztucznym, wieczorowym. Bezproblemowo łączą się i z bardziej i z mniej formalnymi koszulami oraz czarnym i brązowym obuwiem. Możliwości jest naprawdę wiele, dzięki czemu taki garnitur możemy wykorzystywać regularnie, nie tylko w sytuacjach wieczorowych. Jego uniwersalność jest nieporównywalnie większa od garnituru w kolorze czarnym.

Wśród entuzjastów mody uważa się, że najważniejszą rolę w ubraniach grają proporcje, czyli odpowiednie rozmiary. Potem przychodzi znajomość zasad, następnie ich ewentualne, umiejętne łamanie. Wcale nie trzeba być ekspertem, aby wyglądać dobrze – należy po prostu zacząć zwracać uwagę na parę podstawowych czynników i unikać powyższych błędów.

Jakie według Was są najczęściej popełnianie błędy ubraniowe?

Autor: Kamil Brycki

Pasjonat muzyki, literatury i mody. Klasyczną męską elegancją interesuje się od 18 roku życia i od tego czasu jego ciekawość tylko przybiera na sile. Redaktor serwisu muzycznego Music To The People.

Bez wątpienia wiele modeli z kolekcji Seamaster firmy Omega zalicza się do najbardziej rozpoznawalnych zegarków, które są obiektem westchnień wielu kolekcjonerów. Ten czasomierz znany jest głownie z serii filmów o Jamesie Bondzie, ale zanim pojawił się na ekranie, podbił serca użytkowników swoją niebywałą trwałością oraz ciekawym designem. Nie zrobił tego jednak z dnia na dzień – za tym modelem Omegi stoi historia pełna sukcesów.

Za protoplastę kolekcji Seamaster można by uznać Omegę Marine z 1932 roku, która towarzyszyła sławnemu przedwojennemu nurkowi Yves’owi Le Prieur, który był określany mianem „ojca współczesnego nurkowania”. Kolejną pozytywną recenzję Omedze Marine wystawił amerykański badacz Charles William Beebe, który w 1936 zanurkował z nią na 14 metrów. Bebe zachwycony zegarkiem określił go jako „prawdziwy postęp w sztuce zegarmistrzowskiej”.

Historia kolekcji Seamaster rozpoczęła się na dobre w 1948 roku, kiedy to z okazji setnej rocznicy powstania firmy zaprezentowano czasomierz, który miał łączyć elegancję z wytrzymałością. Ten model Omegi miał być idealnym wyborem dla użytkowników, którzy chcieli posiadać uniwersalny zegarek nadający się do noszenia zarówno w mieście, na wsi, jak i nad morzem. Założenie producenta było jasne – zegarki miały się sprawdzać w każdych warunkach.

Za bazę dla nowej konstrukcji posłużyły wodoodporne modele produkowane przez Omegę dla wojska pod koniec II Wojny Światowej. Nowe zegarki szybko zdobyły uznanie klientów ze względu na swoją solidność, dokładność chodu i niezawodność.  Od samego początku były one oferowane w dwóch wersjach, tj. standardowej oraz spełniającej wymogi chronometru. W obu odmianach zegarek posiadał mechanizm z automatycznym naciągiem sprężyny.

Na sukces Seamastera nie trzeba było długo czekać. Pierwszy rekord nurkowania z udziałem tego zegarka nastąpił już w roku 1955, gdy nurek Gordon McLean zszedł z czasomierzem na głębokość 62,5 metra. Kluczowym rozwiązaniem dla utrzymania wodoszczelności na takiej głębokości, okazało się zastosowanie uszczelki O-ring, podczas gdy w zdecydowanej większości produkowanych wtedy zegarków stosowano do uszczelniania ołów bądź szelak. Materiały te były jednak podatne na zmiany temperatury i daleko było im do skuteczności gumowej uszczelki zastosowanej w Seamasterze. Inżynierowie Omegi sięgnęli po to rozwiązanie po tym, jak sprawdziło się ono w łodziach podwodnych. Po opracowywania nowej konstrukcji, czasomierze testowano również w praktyce. W niezależnym laboratorium w Szwajcarii przygotowano eksperyment mający sprawdzić wodoodporność kopert na kilkadziesiąt zanurzeń na głębokość 60 metrów, a także na wahania temperatury w zakresie od -40 do +50 stopni Celsjusza. Okazało się, że wszystkie zegarki zdały test pozytywnie. Po tym sukcesie inżynierowie zdecydowali się kolejny sprawdzian – jeden z egzemplarzy zamontowano na zewnątrz kadłuba samolotu Douglas DC6, który pokonał tzw. „Polar Route” nad Północnym Atlantykiem. Przelot pomiędzy Europą, a zachodnim wybrzeżem Ameryki Północnej miał miejsce w 1956 roku.

Zapotrzebowanie na czasomierze oferujące coraz większą wodoodporność wciąż rosło, więc już rok po tym wydarzeniu oferta zegarków określanych mianem Professional poszerzona została o Seamaster’a 300. Model ten odniósł jeszcze większy sukces niż poprzednik i stał się zegarkiem używanym przez wielu czołowych badaczy i nurków z całego świata. Wymienić tutaj należy choćby Jacques-Yves Cousteau i jego zespół, który w roku 1963 w wodach Morza Czerwonego prowadził eksperyment o nazwie Precontinent II. Miał on na celu udowodnienie, że nurkowie mogą przebywać w środowisku nasyconym gazem przez długi czas bez skutków ubocznych. Seamaster 300 stał się także wyborem wielu formacji militarnych, ze szczególnym uwzględnieniem jednostek specjalizujących się w nurkowaniu jak m.in. British Special Boat Service.

Kolejnym krokiem Omegi było wprowadzenie do powszechnej sprzedaży w 1970 roku modelu Seamaster 600 Ploprof (jest to skrót od „Plongeur Professional”, co oznacza w języku angielskim „professional diver”). Pojawienie się tego czasomierza na rynku poprzedzone zostało czteroletnim okresem intensywnych prac projektowych i testów, tak by model ten w pełni odpowiadał aktualnym potrzebom profesjonalnych nurków. O jakości Seamaster 600 „Ploprof” może świadczyć fakt, że był on używany od połowy lat 60. przez francuską firmę COMEX (zajmującą się podwodnymi badaniami i eksploracją). We wrześniu 1970 roku ustanowiono rekord świata, gdy nurkowie tej firmy przez ponad 8 dni spędzali ponad 5 godzin na głębokości 253 metrów. Miało to miejsce w Ajaccio Gulf we Francji. Podobne testy prowadził także zespół Cousteau u wybrzeży Marsylii – sprawdzał oddziaływanie głębokości na nurków podczas zanurzeń na 500 metrów.

Zegarek Seamaster 600 „Ploprof” poddano testom, które miały określić jego graniczne parametry. Okazało się, że aby czasomierz przestał działać trzeba było zasymulować warunki panujące na głębokości 1370 metrów. Zresztą, zegarek odmówił posłuszeństwa wyłącznie dlatego, że grube na 4mm szkło było wyginane pod wpływem ciśnienia tak mocno, że unieruchamiało wskazówkę sekundową.

„Większy brat” modelu 600, czyli Seamaster 1000 został zaprezentowany w 1971 roku. W procesie jego projektowania i testowania brały udział w większości te same osoby, które pracowały nad modelem Seamaster 600. Zegarek o tak dużej wodoodporności powstał ze względu na misję łodzi podwodnej Beaver Mark IV, podczas której miano sprawdzić jak zachowuje się czasomierz na zewnątrz łodzi, podczas zanurzenia na 1000 metrów (głównym celem było przetestowanie odporności szkła chroniącego tarczę na ciśnienie panujące na takiej głębokości).

Zwieńczeniem badań i eksperymentów nad wodoodpornością zegarków był udział czasomierza firmy Omega w misji Faré organizowanej przez Francuski Instytut Badań Oceanów. Przy pomocy łodzi podwodnej Nautile miał zostać zamocowany pierwszy element służący do badania aktywności sejsmicznej dna oceanów. Misja odbyła się w 25 lipca 1988 roku, a łódź wraz z czasomierzem zeszła na głębokość 4400 metrów.

Na przestrzeni lat widać, jak znacząca ewolucja dokonała się w kwestii zwiększania wodoodporności zegarka. Było to podyktowane zarówno chęcią zaoferowania nurkom jak najlepszego czasomierza ale i koniecznością wynikającą z konkurencji na rynku. W 1958 firma Rolex zaprezentowała model Submariner, który również osiągnął ogromny sukces. Podobnie jak zegarki Omegi, tak i Submariner był lansowany jako zegarek przeznaczony dla osób aktywnych.

Z czym jeszcze kojarzy się Omega Seamaster? Oczywiście z zegarkami noszonymi przez Agenta 007 – Jamesa Bonda. Seamaster zawitał na plan filmowy w 1995 roku wraz z premierą Goldeneye. Za sprawą Lindy Hemming (będącej projektantką kostiumów i jednocześnie osobą odpowiedzialną za dobór zegarków dla postaci Bonda) to Omega Seamaster 300M znalazła się  na nadgarstku Agenta Jej Królewskiej Mości: „Byłam przekonana, że komandor Bond jako członek marynarki, nurek i dyskretny, światowy gentleman powinien nosić Seamastera z niebieską tarczą”.

Od tego czasu niebieska Omega zagościła na stałe w filmach z Agentem 007. W filmie Tomorrow Never Dies z 1997 roku zegarek Seamaster Diver 300M Automatic Chronometr został wyposażony w detonator. W zaprezentowanym dwa lata później The World is not Enough czasomierz otrzymał źródło silnego światła oraz miniaturowy hak. Seamaster do tego stopnia zaczął kojarzyć się z gadżetami Bonda, że w Die Another Day (2002r.) do zegarka powróciła funkcja detonatora. Został on także wyposażony w laser aktywowany koronką.

2006 rok przyniósł zmiany. Wraz z nowym aktorem grającym rolę Jamesa Bonda, wprowadzono również modyfikacje dotyczące zegarków pojawiających się na planie. Od Casino Royal Bond nosił już nie tylko niebieskiego Seamastera Diver 300M Co-Axial, ale i model Planet Ocean 600M Co-Axial. Poza rozszerzeniem gamy noszonych przez agenta 007 czasomierzy zdecydowano się też na zmianę konwencji filmów – niemal całkowicie zrezygnowano z nietypowych nowinek technicznych i funkcji w zegarkach. Moim zdaniem to spora strata w stosunku do poprzednich produkcji – może i owe gadżety mogły się wydawać trochę naiwne, stanowiły jednak o pewnym klimacie, do którego wiele osób zdążyło się przyzwyczaić.

Następny film z agentem Jej Królewskiej Mości z 2008 roku (Quantum of Solace) przyniósł kolejne zmiany. Z planu zniknął bowiem niebieski Seamaster 300M, a pozostał natomiast Seamaster Planet Ocean 600M Co-Axial z tarczą i pierścieniem lunety w kolorze czarnym.

Widać równocześnie, że wraz z kolejnymi filmami, wzrasta znaczenie tzw. „lokowania produktu”. O ile w pierwszych filmach o Bondzie trudno jest rozróżnić konkretne generacje modelu 300M, o tyle w najnowszych produkcjach filmowych ma miejsce spora rotacja modeli, które były równolegle wprowadzane na rynek, np. w Skyfall do modelu Planet Ocean dołączył Aqua Terra. Ten ostatni czasomierz doczekał się zresztą w 2015 roku edycji specjalnej, a mianowicie Seamaster Aqua Terra 150M James Bond Limited Edition.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że wspomniana powyżej limitowana edycja nie jest jedyną poświęconą Bondowi. Firma Omega konsekwentnie prezentowała kilka modeli poświęconych przygodom Bonda. Zresztą wraz z premierą najnowszego filmu pt. Spectre w sprzedaży pojawił się Seamaster 300 „Spectre” Limited Edition.

Kolekcja Seamaster to najdłużej produkowana (do dnia dzisiejszego) kolekcja w portfolio firmy Omega. Historia tego modelu, więc siłą rzeczy jest bardzo bogata i obfituje w wiele ciekawych wydarzeń. W świecie czasomierzy można znaleźć wiele innych przykładów, które będą wdzięcznym tematem dla kolejnych artykułów. Jaki model zegarka powinien być bohaterem kolejnego tekstu?

Autor: Mariusz Łysień
Z wykształcenia architekt. Pasjonat i kolekcjoner od najmłodszych lat. Ostatecznie zainteresowania te ewoluowały w kierunku zegarków mechanicznych, piór wiecznych oraz fotografii. Od dwóch lat „na swoim” jako twórca bloga Zegarki i Pióra.

Opracowano w oparciu o:
www.omegamuseum.ch
www.omegawatches.com
www.omegawatches.com/planet-omega/cinema/james-bond